Đèn kéo quân
Đèn kéo quân bắt nguồn từ Trung Quốc, ngày xưa được dùng trong ngày tết, lễ quan trọng. Tuy nhiên, ở Việt Nam thì hiện nay lồng đèn kéo quân thường chỉ dùng trong tết Trung thu.
Đèn kéo quân truyền thống
Lồng đèn kéo quân gồm 3 bộ phận chính:
1. Lồng đèn / vỏ bao bên ngoài:
Thường dùng giấy bóng kính, giấy mờ. Kèm theo bộ khung / giá đỡ để nâng đỡ đèn. Vỏ bao có tác dụng như một màn chiếu để hiển thị các bóng của hình trang trí lên. Chúng ta nhìn thấy được các bóng chuyển động ở phía ngoài màn chiếu.
2. Trục quay và hình trang trí:
Trục quay có thể dùng tre, gỗ, thậm chí là kim loại. Nằm chính giữa của đèn. Trục quay dùng để nâng đỡ chong chóng và lồng bên trong dùng để dán các hình trang trí. Hình trang trí có thể là hình ảnh của quân lính (vì vậy nó còn được gọi là kéo quân) hoặc các hình nhân vật hoạt hình, trăng sao, động vật ...
Như hình bên, lồng đèn không có vỏ bao bên ngoài, hình trang trí đồng thời là nơi để ánh sáng từ đèn chiếu xuyên qua.
3. Chong chóng:
Phần không thể thiếu của đèn kéo quân truyền thống. Cánh chong chóng này nhận tác động từ luồng không khí nóng khi đốt đèn để quay và kéo theo đó là các hình trang trí chuyển động theo.
Đèn kéo quân hiện đại
Nguyên lý hoạt động của đèn kéo quân là khi đốt nến, không khí nóng sẽ giãn nở dẫn đến khối lượng riêng giảm sẽ bay lên trên. Khi đó, luồng khí sẽ tạo một lực đẩy, khi gặp cánh quạt thì lực ở điểm tiếp xúc giữa cánh quạt sẽ có thể biểu diễn thành 02 thành phần: là lực hướng lên (1) và lực hướng ngang (2). Chính lực hướng ngang này sẽ làm chong chóng quay. Cũng tương tự như chong chóng quay khi có gió, hoặc các chong chóng điện gió.
Nguyên lý thứ 2: Mắt người chỉ nhìn thấy vật nếu có ánh sáng từ vật đó chiếu / phản xạ đến mắt. Các hình trang trí này sẽ chặn ánh sáng từ ngọn nến đến mắt, do đó chúng ta thấy hình vẽ trang trí trên màn phía ngoài. Nhưng thực chất là chúng ta nhìn thấy màn sáng bị khuyết mất phần bị che (hình trang trí), bộ não của chúng ta tự động nhận diện phần bị che này mà thôi.
Với 2 nguyên lý trên, ngày nay chúng ta có thể thay thế nến (đèn - vật sáng) bằng bóng đèn điện, và cơ cấu xoay dựa trên luồng khí nóng bằng mô tơ điện.
Và, có thể có nhiều bạn nhỏ được ba mẹ mua cho những cây đèn như bên dưới, hệ thống quay là mô tơ, đèn led thay cho nến, và tường nhà thành màn chiếu. Đó cũng chính là một cây đèn kéo quân, đồng thời cũng là đèn ngủ :))
